A- A A+ | Tăng tương phản Giảm tương phản

Người góp phần gìn giữ làn điệu hát then, đàn tính ở Chợ Đồn

Đam mê với điệu hát then, đàn tính cộng với sự nỗ lực của bản thân, anh Văn Tiến Khởi ở thôn Khuổi Tặc, xã Bằng Lãng huyện Chợ Đồn đã có nhiều đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn loại hình nghệ thuật độc đáo của dân tộc Tày Bắc Kạn.

Các em thiếu niên, nhi đồng ở một lớp hát then, đàn tính do anh Văn Tiến Khởi truyền dạy tại thôn Khuổi Tặc, xã Bằng Lãng.
Sinh năm 1975, quê ở xã Phương Viên, cả gia đình không ai gắn bó với nghệ thuật hát then, đàn tính nhưng anh Văn Tiến Khởi lại có đam mê với loại hình nghệ thuật này. Từ những năm 1990, anh đã tự mày mò học hỏi nhiều người để biết cách chơi đàn tính và luyện giọng hát then từ những người già ở địa phương. Chịu khó học hỏi, cộng với năng khiếu của bản thân, anh sớm nắm bắt được kỹ thuật đánh đàn, hát then. Sau đó, bắt đầu tham gia biểu diễn, biên soạn nội dung chương trình văn nghệ và dần trở thành cộng tác viên tích cực tham gia các chương trình văn nghệ, các hội thi, hội diễn ở địa phương.
Trong suốt quá trình thực hành tham gia biểu diễn, anh luôn chịu khó học hỏi để không ngừng hoàn thiện khả năng hát then, sử dụng đàn tính. Để chuyên sâu hơn, với đàn tính, anh tìm đến những người có kinh nghiệm để học hỏi thêm, đối với hát then, từ năng khiếu bẩm sinh cộng với chịu khó học thông qua nghe băng, đĩa của các nghệ nhân, nghệ sĩ đã thành danh. Không chỉ tham gia các chương trình, sự kiện liên quan đến nghệ thuật hát then, đàn tính do cấp huyện hay cấp tỉnh tổ chức, anh Khởi đã tham gia nhiều các hội diễn, liên hoan cấp khu vực và toàn quốc, đạt được nhiều thành tích, giải thưởng. Có thể kể đến một số thành tích nổi bật mà anh đạt được như năm 2018, anh đã đạt giải B  tiết mục then cổ “Hả tu thẻ” (Năm cửa trần gian) tại Liên hoan nghệ thuật hát then, đàn tính các dân tộc Tày – Nùng – Thái toàn quốc lần thứ VI tổ chức tại Hà Giang; Huy chương vàng tiết mục đơn ca then “Én nhạn lập xuân” tại Hội diễn đàn, hát dân ca 3 miền tổ chức tại Quảng Ninh năm 2018; Giải A đơn ca then cổ tiết mục “Giải vẻ” (Giải hạn) tại Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch các dân tộc vùng Đông Bắc lần thứ X tổ chức tại Vĩnh Phúc năm 2018…
Với hát then, cùng với sưu tầm, biên soạn, tìm hiểu anh Văn Tiến Khởi còn sáng tác, đặt lời cho hàng chục bài then có nội dung ca ngợi Đảng, Bác Hồ, tình yêu quê hương đất nước và tình yêu đôi lứa. Đến nay anh đã sáng tác được 57 bài hát then trong đó có 12 bài then cổ, 45 bài hát then mới. Trong số này, anh tâm đắc nhất và cũng được nhiều người sử dụng nhất là bài “Chồm hai slip hả” (Ngắm trăng đêm rằm) được anh hoàn thiện vào năm 2012. Bài hát đã được tốp then Đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Bắc Kạn biểu diễn và đạt giải Nhì tại Liên hoan hát then – đàn tính toàn quốc lần thứ IV tổ chức tại Lạng Sơn năm 2012.
Hơn ai hết, anh hiểu hát then là một loại hình nghệ thuật truyền miệng, nếu không được lưu giữ, rèn luyện thì sẽ bị mai một đi vì vậy ngoài những cuộc giao lưu với các câu lạc bộ trong huyện, các tỉnh bạn và sáng tác các bài hát Then, nhiều năm nay anh dành phần lớn thời gian cho việc dạy hát then cho các lớp mở tại thôn, trong và ngoài huyện. Bằng những từ ngữ bình dị, đơn giản anh gửi gắm tình yêu, lòng biết ơn Đảng, ơn Bác Hồ vào làn điệu then Tày, truyền cảm hứng, tình yêu quê hương đất nước cho thế hệ trẻ. Anh Khởi chia sẻ: “Tìm hiểu sâu về văn hóa của dân tộc Tày – Nùng, tôi càng cảm thấy kho báu mà ông cha ta để lại vô cùng lớn. Nhiều bạn trẻ đã chủ động liên hệ với tôi, tìm đến cây đàn tính để được học và tìm hiểu về hát then. Tôi rất vui và tin tưởng rằng sẽ có nhiều hơn nữa các bạn yêu văn hóa ở cộng đồng dân tộc Tày-Nùng, yêu hát then để cùng nhau lan tỏa”.

Anh Văn Tiến Khởi đang hoàn thiện các sản phẩm đàn tính của mình.
Trong quá trình gắn bó với loại hình nghệ thuật này, anh Văn Tiến Khởi cũng tự tìm hiểu để có thể chế tác cây đàn tính theo phương pháp thủ công truyền thống.  Những cây đàn tính do anh làm ra ngày càng hoàn thiện cả về hình thức, cấu trúc kỹ thuật, mỹ thuật và âm thanh. Do vậy, tính đến nay, anh đã chế tác được hơn 500 cây đàn tính cho những người có nhu cầu.
Theo ông Nông Văn Dương – Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Chợ Đồn, hoạt động sưu tầm, biên soạn, biểu diễn, truyền dạy kỹ thuật hát then, đàn tính và sản xuất, cung ứng những cây đàn tính của anh Văn Tiến Khởi đã đóng góp tích cực vào việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Hát then đã được UNESCO vinh danh là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”, khẳng định tầm quan trọng của loại hình nghệ thuật truyền thống của cộng đồng Tày – Nùng – Thái không chỉ trong phạm vi nước ta vì thế, những cá nhân có nhiều tâm huyết, có nhiều đóng góp như anh Văn Tiến Khởi là rất đáng trân trọng”.
Chia tay nghệ nhân Văn Tiến Khởi, anh hát cho tôi nghe bài hát then do anh sáng tác với tựa đề “ Chứ ơn pỏ mẻ” ( Nhớ công ơn cha mẹ). Với giọng hát  ấm, trầm bổng, khoan thai, ngón tay đánh đàn điêu luyện, tiếng đàn Tính thánh thót dễ đi vào lòng người làm cho người nghe không nỡ rời đi.
                                                Tác giả: Hương Liễu

Tin liên quan